Vesayet ve velayet, hukuki koruma ve temsil mekanizmaları olarak karşımızaçıkarlar, fakat birbiriyle özdeş olmayan, birbirinden ayrı işlevlere sahipiki farklı kavramdır. İşte bu yüzden, bu iki terimi birbirinden ayırt etmekbüyük önem taşır.

Vesayet, genellikle reşit olmayan ancak velayet kapsamında bulunmayanbireylerin, akıl hastalığı veya benzeri nedenlerle kısıtlanan yetişkinlerin,veya 1 yıl ya da daha uzun süre hapis cezasına çarptırılmış kişilerin malvarlıkları ve kişisel haklarının korunmasını amaçlayan bir hukukidüzenlemedir. Bu düzenleme kapsamında, mahkeme tarafından atanan vasi,vesayet altında olan kişinin haklarını ve çıkarlarını gözetmekle yükümlüdür.Vasi, adli merciler tarafından, koruması gereken bireyin menfaatlerini eniyi şekilde temsil edebilecek ve savunabilecek bir şahıs olarak belirlenir.

Vesayet, genellikle reşit olmayan çocuklar veya kısıtlanmış yetişkinlerin,hukuki işlemlerde ve günlük yaşamda, bir yasal temsilci veya koruyucutarafından temsil edilmesi sistemidir. Bu sistem, korunan bireylerinmenfaatlerinin gözetilmesini amaçlar ve bu bireylerin yasal haklarını veçıkarlarını korumaya yöneliktir. Vasi olarak atanan kişi veya kurum, vesayetaltındaki bireyin malî işlerini yönetir ve/veya kişisel kararlarındarehberlik eder. Bu atama, mahkeme kararıyla gerçekleştirilir ve mahkeme,vesayet altındaki bireyin yararına en uygun olacak kişiyi seçer. Vasi,vesayet altındaki bireyin haklarını ve çıkarlarını korumakla yükümlüdür.

Vasi, genellikle bir mahkeme tarafından atanan, reşit olmayan bir çocuğunveya yetişkin bir bireyin (genellikle akıl hastalığı, demans veya diğerzihinsel veya fiziksel engeller nedeniyle karar verme yeteneği kısıtlıolanlar) yasal temsilcisidir. Vasi, vesayet altındaki kişinin yasal işleriniyönetir, onun adına kararlar alır ve genel olarak onun çıkarlarını verefahını korumakla görevlidir. Vasi atanması, belirli durumları olanbireylerin günlük yaşamlarını yönetebilmeleri ve hukuki işlemleri yerinegetirebilmeleri için gereklidir. Vasi, vesayet altındaki bireyin malvarlığını yönetebilir, sağlıkla ilgili kararlar alabilir ve/veya yaşamtarzıyla ilgili kararlar alabilir. Vasi olarak atanan kişi, atama sürecindemahkeme tarafından belirlenen görev ve sorumlulukları yerine getirmekleyükümlüdür.

Türk Medeni Kanunu'nun 404. ve müteakip maddelerinde, bireylerin ne türdurumlar vesayet rejimine dahil edileceklerini açık ve detaylı bir şekildedüzenlemektedir. Aşağıda, bu durumları daha geniş ve profesyonel bir dilleifade etmekteyiz:

Küçüklük Sebebiyle Vesayet

Vesayet mekanizması, 18 yaşını tamamlamamış küçükler için de devreyegirebilmektedir. Genel olarak küçükler, anne ve/veya babalarının velayetialtında olmakla birlikte, bu kuralın dışında kalan küçükler de mevcuttur.Anne veya babasıyla velayet ilişkisi bulunmayan küçüklerin, menfaatlerininkorunabilmesi adına vesayet rejimi altına alınmaları mümkündür. Bu süreçte,yetkili makamların (noterler, idari merciler, mahkemeler vb.) durumu sulhhukuk mahkemelerine bildirme yükümlülükleri bulunmaktadır, bu da küçüğünmenfaatlerinin korunabilmesi adına bir vasi atanmasını sağlar.

Akıl Hastalığı veya Zayıflığı Temelli Vesayet

Kişinin, akıl hastalığı veya zayıflığı sebepleriyle işlerini yürütemezduruma gelmesi ya da kişisel korunma ve bakıma sürekli olarak ihtiyaçduyması, vesayet rejiminin devreye girmesini gerektirir. Aynı zamanda,kişinin bu durumu başkalarının güvenliğini tehlikeye atacak bir boyutaulaşırsa, vesayet altına alınması kaçınılmaz hale gelir. Bu tip birvesayetin tesis edilebilmesi için, ilgili makamların durumu yetkili vesayetmakamlarına bildirmeleri gerekmektedir.

Davranışsal Sorunlar ve Bağımlılıklar Sonucu Vesayet

Savurganlık, kötü yaşam tarzı, kötü yönetim, alkol veya uyuşturucu maddebağımlılığı gibi davranışsal sorunlar ve bağımlılıklar da vesayet altınaalınmayı gerektiren durumlar arasında sayılmaktadır. Bu tür durumlarınvesayeti gerekli kılabilmesi için, kişinin kendisinin veya ailesininekonomik yoksulluğa düşme riski olmalı, sürekli bir koruma ve bakıma ihtiyaçduymalı ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye atmalıdır.

Özgürlüğü Bağlayıcı Cezalar Nedeniyle Vesayet

Özgürlüğünü bağlayıcı cezalar da vesayeti gerektirebilir. Bu, genellikle biryıl veya daha uzun süreli hapis cezalarında görülür. Bu durumda, cezayıveren makamın, hükümlünün ceza sürecini başlatmasıyla birlikte vesayetmakamlarını bilgilendirmesi gerekmektedir. Bu, hükümlünün mal varlığının vediğer haklarının korunmasını amaçlamaktadır.

İstek Üzerine Vesayet

Bireyler, yaşlılık, engellilik, deneyimsizlik veya ağır hastalıklar gibibirtakım sebeplerle vesayet rejimi altına alınmayı talep edebilirler. Bu türbir vesayetin kurulabilmesi için, bireyin belirtilen sebeplerle işlerinigerektiği gibi yönetemediğini ispatlaması şarttır.

Türk Medeni Kanunu, bir kişinin vasi olarak atanmasının gerekliliği vebununla ilgili süreci detaylı bir şekilde düzenler. Vasi, önemli birsorumluluğu üstlenir ve bu kapsamda şu görevleri ve yetkileri yerinegetirmelidir:

Malvarlığının Kaydı ve Yönetimi

Vasi atanma kararı alındığı zaman, bu kararı müteakip derhal malvarlığıüzerinde bir kayıt tutulmalıdır. Bu kayıt, vasi ile birlikte vesayet makamıtarafından atanan bir yetkili tarafından dikkatli bir şekildesürdürülecektir. Bu defter, yönetilecek malvarlıklarına dair detaylıbilgileri içermelidir.

Koruma ve Menfaatlerin Savunulması

Vasi, vesayet altındaki kişinin bireysel ve mali çıkarlarını en iyi şekildekorumakla yükümlüdür. Bu, kişinin yaşam kalitesini sürdürmesi vemalvarlığının uygun bir şekilde yönetilmesi anlamına gelir.

Zararların Önlenmesi ve Sorumluluk

Eğer vasi, görevini yerine getirirken vesayet altındaki kişiye herhangi birzarar verirse, bu durumda zararın telafisi için hukuki olarak sorumlututulacaktır.

Yatırım ve Finansal Yönetim

Vesayet altında bulunan kişinin ihtiyaçları dışında kalan nakit varlıkları,faiz getirecek bir şekilde yatırıma yönlendirilmelidir. Bu yatırımlar,vesayet makamının onayıyla millî bir bankaya yapılabilir veya Hazine menkulkıymetlerine çevrilebilir. Vasi, bu yatırım işlemini bir ay içindetamamlamalı, aksi takdirde oluşan faiz kaybını karşılamakla yükümlüolacaktır.

Eğitim ve Bakımın Sağlanması

Eğer vesayet altındaki kişi bir çocuksa, vasi, çocuğun eğitimi ve bakımıiçin gerekli tüm adımları atmalı ve uygun önlemleri almalıdır.

Hukuki Temsil

Vasi, vesayet altında olan kişiyi, tüm hukuki işlemlerinde temsil etmeyetkisine sahiptir. Bu, sözleşmelerden yasal anlaşmalara kadar birçok farklıdurumu içerir.

Şikayet Hakkı ve Şeffaflık

Vesayet altındaki kişi, eğer ayırt etme yeteneğine sahipse, vasinin yaptığıişlemlere ve alınan kararlara karşı vesayet makamına şikayet hakkınasahiptir. Bu şikayet hakkı, diğer ilgililere de açıktır, böylece vasininişlemleri ve fiilleri üzerinde bir denetim ve şeffaflık sağlanır.

Bu görevlerin yerine getirilmesi, vasinin büyük bir sorumluluk ve özenlegörevini yerine getirmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca, bu süreçtevesayet makamı da, sürecin düzgün işlemesi için bir denetleyici rol oynar.

Sulh Hukuk Mahkemesi, vesayet sistemi içerisinde kritik bir role sahip olanvesayet makamı olarak bilinir. Bu kapsamda, vasi tarafından yürütülecekbelirli işlemler için mahkemenin önceden izin vermesi gerekmektedir. Buizin, işlemlerin yasallığını ve vesayet altındaki kişinin çıkarlarınıkorumak amacıyla gereklidir. Aşağıda, mahkemenin izin vermesi gereken bazıözel durumlar ve işlemler detaylandırılmıştır:

Taşınmaz Alımı ve Satımı

Vasi, vesayet altındaki kişinin taşınmaz mallarını satın almak veya satmakistediğinde, işlemin geçerliliği için Sulh Hukuk Mahkemesi'nin onayını almakzorundadır.

Taşınmazın Rehnine ve Aynî Hak Kurulmasına İlişkin Durumlar

Taşınmaz üzerine rehin veya aynî hak kurulması gibi durumlar da mahkeme iznigerektirir.

Özel Yönetim ve İşletme Kararları

Olağan yönetim ve işletme gereklerinin dışında, taşınır veya diğer hak vedeğerlerin alımı, satımı, devri ve rehnedilmesi gibi işlemler için mahkemeizni alınmalıdır.

Büyük Ölçekli İnşaat ve Yapı İşleri

Olağan yönetim sınırlarını aşan inşaat ve yapı işleri de mahkeme tarafındanonaylanmalıdır.

Finansal İşlemler

Ödünç alma, ödünç verme, uzun süreli taşınmaz kiralama sözleşmeleri, kambiyotaahhüdüne girme ve borç ödemeden aciz beyanı gibi finansal işlemler içinSulh Hukuk Mahkemesi'nin izni alınmalıdır.

Mesleki ve Sanatsal Girişimler

Vesayet altındaki kişinin bir meslek veya sanatla ilgilenmesi, dava açma,sulh olma, tahkim ve konkordato yapma gibi durumlar da mahkeme iznigerektirir.

Sözleşmeler ve Sigortalar

Mal rejimi ve miras sözleşmeleri, hayat sigortası yapılması ve çıraklıksözleşmesi gibi anlaşmalar için de mahkemenin onayı şarttır.

Kişisel Yaşam Kararları

Vesayet altında olan kişinin bakım, eğitim veya sağlık kurumlarınayerleştirilmesi veya yerleşim yerinin değiştirilmesi gibi kişisel yaşamınayönelik önemli kararlar da mahkeme izni gerektirir.

Bu işlemlerin her birinde, vasi, Sulh Hukuk Mahkemesi'nin iznini almakzorundadır. Eğer vasi, mahkemenin izni olmadan böyle bir işlemgerçekleştirirse, işlem geçersiz sayılabilir. Ancak, mahkeme işlemi sonradanonaylarsa, işlem yasal bir geçerlilik kazanır. Bu, vesayet altındaki kişininkorunması ve vasi tarafından gerçekleştirilecek işlemlerin uygun bir denetimaltında tutulması için gereklidir.

Vasinin ataması, vesayet sürecinin önemli bir parçasıdır ve belirliprosedürlere tabidir. İşte vasi atama süreci ve bu sürecin avukatlık boyutuhakkında bir açıklama:

Vasi Atama Süreci

Başvuru ve İnceleme: Vesayet altına alınması gerektiğidüşünülen bir kişi için bir yakını veya ilgili bir makam tarafındanmahkemeye bir başvuru yapılır. Mahkeme, başvuruyu değerlendirecek vegerektiğinde bir inceleme başlatacaktır.

Adli Yardım ve Bilirkişi Raporu: Mahkeme, durumudeğerlendirecek bir bilirkişi atayabilir. Aynı zamanda, adli yardımsağlanması amacıyla bir avukat da atanabilir.

Avukatın Rolü: Vasi atama davalarında, genellikle vesayetaltına alınacak kişi adına atanan bir avukat, dava dosyasına bakar. Buavukat, vesayet altına alınacak kişinin haklarını ve çıkarlarını korumaklagörevlidir.

Mahkeme Kararı: Mahkeme, bilirkişi raporları ve diğerdeliller ışığında bir karar verir. Bu karar, vesayet altına alınacak kişiiçin bir vasi atanmasını içerebilir.

Vasinin Atanması: Eğer mahkeme vasi atanmasına kararverirse, vasi genellikle vesayet altına alınacak kişinin yakın bir akrabasıveya güvendiği bir kişi olarak seçilir. Mahkeme, vasi olarak atanan kişiningörevlerini ve yetkilerini açıkça belirtir.

Vasi Atamasına İlişkin Avukatın Görevleri

Hukuki Danışmanlık: Avukat, vasi atanması sürecinde vesayetaltına alınacak kişiye hukuki danışmanlık sağlar.

Temsil: Avukat, mahkemede vesayet altına alınacak kişiyitemsil eder, ve onun menfaatlerini savunur.

Bilgilendirme: Avukat, vesayet sürecinde vesayet altınaalınacak kişiye ve vasiye süreçle ilgili bilgilendirme sağlar.

Uygulamalı Destek: Avukat, vasi olarak atanan kişiyegörevlerini yerine getirmede uygulamalı destek sağlar.

Takip: Avukat, vesayet sürecini yakından takip eder vegerektiğinde müdahale eder.

Bu süreç, vesayet altına alınacak kişinin haklarının korunmasını ve vasiatanmasının hukuka uygun bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.

AKDİVİT HUKUK, siz değerli müvekkillerine özellikle Kayseri başta olmaküzere Türkiye'nin dört bir yanında, kapsamlı ve profesyonel hukuki desteksağlama taahhüdünde bulunmaktadır. Bu kapsamda, vasi ve velayetdavalarınızda, tecrübe ve uzmanlığa sahip bir avukat olan Av. Ezgi AKDİVİTLAFCİ, sizlere yardımcı olmaktan büyük bir onur ve gurur duyacaktır.