Ortaklığın giderilmesi veya başka bir adı ile izale-i şüyu davası, paylı ya da elbirliği mülkiyet ile hâkimiyet kurulan taşınır ya da taşınmaz mal üzerindeki paydaşlığın sona ermesi durumunu ifade etmektedir. Ortaklığın giderilmesi davası, çok taraflı bir dava çeşidi olmakla birlikte aynı zamanda davanın tüm tarafları için benzer sonuçlar doğuran bir dava çeşidi olmaktadır.

Ortaklığın giderilmesi davası, menkul veya gayrimenkule ortak olan bütün paydaşlara karşı açılabilmektedir. Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu)davası açan kişi, davadan feragat etse dahi davalılardan herhangi biri davanın sonuçlandırılmasını sağlayabilmektedir. Paydaşlardan herhangi biri taşınır ya da taşınmaz maldaki ortaklığa son verilerek ortaklığın bitirilmesini talep edebilmektedir. Eğer paydaşlar anlaşma yolu ile ortaklık sonlandırılamaz ise, paydaşlardan biri diğer paydaşlar aleyhine izale-i şüyu davası açabilmekte ve dava yoluyla ortaklığın giderilmesini isteyebilmektedir.

Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası iki şekilde mümkün olmaktadır: Paylı mülkiyette ortaklığın giderilmesi ve aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesi.

Paylı mülkiyette ortaklığın giderilmesi; taşınmazın aynen taksimi mümkün olmadığı durumlarda ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilerek olmaktadır. Taşınmaz malın satışı, mahkeme ile değil satış memurluğu veya icra dairesi ile yapılmaktadır. Satış açık arttırma yolu ile olmalı ancak paydaşlar bir araya gelerek satışın ortaklar arasında yapılması konusunda oybirliği ile anlaştıkları takdirde satış, sadece ortaklar arasında yapılmaktadır.

Ortaklığın giderilmesi davasın, malın aynen taksimi için taraflardan yalnızca birinin talepte bulunması ile yeterli olmaktadır. Ayrıca taraflardan biri ortak malın aynen taksim edilerek ortaklığın giderilmesine karar verilmesini ister ise hâkim aynen taksim şartlarının bulunup bulunmadığını araştırma yoluna gitmektedir. İzale-i şüyu davasının tarafları malın pay edilmesi noktasında anlaşarak dava sırasında bu antlaşmayı hâkime bildirmektedirler. Bu doğrultuda hâkim bu antlaşma doğrultusunda ortaklığın giderilmesine karar verebilmekte ve taraflar malın paylaşılması huşunda anlaşma sağlayamaz ise ortaklığın ya satış suretiyle ya da aynen taksim yolu ile giderilmesi gerekmektedir.

Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davasında yetkili olan mahkeme taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesi olmaktadır. Ancak görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesidir.

2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 121. maddesi gereğince alacaklı ortaklığın giderilmesi davasını icra mahkemesinden alınacak yetki belgesi ile açabilmektedir.

Aynı olan davalarda birden fazla taşınmaz için ortaklığın giderilmesinin istenildiği durumlarda taşınmazlar farklı yerlerde bulunuyor ise dava, taşınmazlardan birinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabilmektedir. Bu konuda belirlenmiş olan yetki kuralı kesinlik ifade etmekte olduğu için paydaşlardan herhangi birinin yetki anlaşması yapmaları mümkün olmamaktadır.

İzale-i şüyu davasında açık artırma ile satış yapıldıktan sonra mahkemece satıştan elde edilen bedel paydaşlara eşit olarak bölüştürülmekte ve gayrimenkuller, mahkeme kararı ile icra müdürlüğü tarafından sattırıldığı için para icra müdürlüğünün hesabına yatmaktadır. Bu noktada paydaşlar mahkemeden alacakları bir yazı ile kendi paylarına denk gelen paranın icra müdürlüğü hesabından kendi hesaplarına aktırılmasını talep edebilmektedirler. Türk Medeni Kanunu 699/2 maddesine göre; malın paylara bölünmesi ile parçaların değerlerinin birbirinden farklı olmaları durumunda, hâkim eksik kalan bedelin nakit para eklenerek tamamlanmasına karar verebilmektedir. Ancak aynen taksimde hangi parçanın hangi paydaşa verileceği konusunda ortaklar kendi aralarında anlaşabilmektedir. Anlaşmanın sağlanamadığı durumlarda ise bu durum Yargıtay’ın muhtelif kararlarında belirttiği üzere kura çekilerek yapılmakta ve böylelikle durum bir sonuca bağlanmaktadır.

Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi; ortakların oy birliği ile alacakları karar ile ya da mahkemeye sunulan bir istekle mümkün olmaktadır. Mahkemeye sunulan bu isteğin dava mı yoksa çekişmesiz yargı işi mi olduğu açıkça belirtilmelidir.

Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesine ilişkin kanuni düzenlemeler şu şekilde olmaktadır: TMK m.644’e göre ‟Bir mirasçı, terekeye dâhil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hakimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir. Terekeye dâhil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da yukarıdaki hükümler uygulanır.” 3402 sayılı Kadastro Kanunu’na 5831 sayılı Kanunla getirilen ek madde 3 ile TMK m.644’e benzer bir düzenleme doğrultusunda: ‟Bir mirasçı, miras ortaklığından doğan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde tapu sicil müdürü, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Tebligat masrafları ilgilisince karşılanır. Elbirliği mülkiyetinin devamına yönelik bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan herhangi biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu taşınmaz mal üzerindeki elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülerek, hissedarlık esaslarına göre mirasçılar adına tapu kütüğüne tescil edilir.”

Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şüyu) Davası, davalı sayısına göre değişmekle birlikteortalama 10-12 ayı kapsayan bir zaman diliminde sonuçlanmaktadır. Eğer davalılardan biri karar itiraz eder ise dosya istinaf mahkemesine taşınmış olmaktadır. İstinaf mahkemesinde yaklaşık 6-8 ay arasında bekleme süresi söz konusu olabilmektedir.

Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası ve diğer hukuki konular ile ilgili olarak avukatlık hizmetlerimiz hakkında bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.