Velayet, kelime anlamı olarak çocuğun yetiştirilmesindeki sorumluluğu, bakımı ve gözetimini üstlenen anne ve babaya tanınmış hak anlamına gelmektedir. Bu noktada ortak velayet ise anne babaya tanınan bu hakkın yine anne ve baba tarafından birlikte kullanılması durumunu ifade etmektedir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre velayet durumunda olduğu gibi ortak velayet durumunda da esas olan çocuğun korunması ve menfaatinin gözetilebilmesidir. Türk Medeni Kanunu’nu 335.Maddesine göre çocuğun ergin olmaması durumunda velayet hakkı anne ve babaya ait olmakta ve “Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velâyeti birlikte kullanırlar” ifadesi ile yer almaktadır.
Boşanmada Ortak Velayet Kararı Verilebilir mi?
Ortak velayet kavramı Türk hukukunda evlilik devam ettiği sürece belirli düzenlemeler ile yer alırken, boşanma sürecinde ortak velayet konusunda herhangi bir düzenleme ile yer almamaktadır. Medeni kanununa göre boşanma sonrasında ortak velayetin devamının olup olmaması konusunda bir düzenleme olmadığı gibi boşanma sonrasında yer alan süreçte de ortak velayet ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. Ortak velayette çocuğun menfaati gözetilmekte ve bu sebeple de çocuğun lehine gelişecek ortak velayet konusunda bir karar verilmeden önce sıklıkla çocuk için başvurulacak bir pedagog görüşüne ihtiyaç duyulmaktadır. Ortak velayette çocuğun menfaatinin ön planda tutulması dışında eşler arasında ortak velayet konusunda anlaşmanın sağlanması, çocuğun ortak velayeti kabul etmesi ve hâkimin ortak velayet ile ilgili onay kararının olması gerekmektedir.
Anlaşmalı Boşanmada Ortak Velayet Olur mu?
Boşanma davalarında velayet, çocuğun velayet hakkının olduğu tarafa bırakılmaktadır. Anlaşmalı boşanmada ise ortak velayet söz konusu olabilmektedir. Özellikle son yıllarda anlaşmalı boşanma davalarında anne ve baba ortak velayet konusunda karar verilmesini talep ettiğinde ya da yabancılık hususunun olduğu boşanma davalarında her iki taraf anlaşma sağlamış ise mahkeme ortak velayet konusunda karar verebilmektedir.
Velayet Davalarında Görevli Mahkeme Neresidir?
Velayet davalarında görevli mahkeme aile mahkemeleri olmaktadır. Aile mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemeleri velayet davasını yürütmektedir.
Ortak Velayet Altındaki Çocuğun Kaçırılması
Ortak velayet altındaki çocuğun kaçırılması durumunda velayet hakkı kötüye kullanılmış olmakta ve diğer tarafın velayet hakkı da ihlal edilmiş olmaktadır. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu TCK Madde 234’e göre; (1) “Velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dâhil kan hısmının, on altı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” (2) “Fiil cebir veya tehdit kullanılarak işlenmiş ya da çocuk henüz on iki yaşını bitirmemiş ise ceza bir katı oranında artırılır” yer almaktadır.
Boşandıktan Sonra Ortak Velayet Davası Nasıl Açılır?
Ortak velayet konusu evlilik birliği içerisinde iken hukukta yer bulur iken boşandıktan sonra ise geçerli olması konusunda görüş ayrılıkları görülebilmektedir. Gerek Yargıtay’ın vermiş olduğu kararlar gerek ise uluslararası kararlar doğrultusunda boşanmadan sonra alınan ortak velayet kararının geçerli olabileceğini görebilmekteyiz. Ancak bütün bunların yanı sıra ortak velayet kararı için birtakım şartların olması gerekmektedir. Her iki tarafın ortak velayet hususunda aynı taleplerde bulunmaları ve istekli olmaları, çocuğun menfaatinin korunması ve üstün yararının bulunması, hâkimin yetkisi altında ortak velayet kararını uygun görmektedir.
Ortak Velayette Çocuğun Yurtdışına Çıkışı Mümkün mü?
Ortak velayette çocuğun yurtdışına çıkışı birtakım şartlara bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Velayet hakkı her iki taraf açısından ortak kullanılıyor ise, çocuğu yurtdışına çıkaracak olan eşin;ortak velayet hakkının bulunduğu diğer eşten, noter tasdikli yurtdışına çıkış için izin belgesi alması gerekmektedir. Eğer velayet hakkı taraflardan tek kişiye ait ise Yargıtay’a göre velayet hakkı olan eşin, diğer eşten izin almasına gerek kalmamaktadır.
Ancak diğer eşten izin alınmadan hareket edilir ise velayet hakkının kötüye kullanılması söz konusu olmakta veyurt dışına çıkışın koşullarına bağlı olarak velayet davası açılabilmektedir. Eşlerden herhangi biri kötü niyetli bir tavır sergileyerek izin vermiyor ise bu durumda ortak velayet altında olan çocuğun yurtdışına çıkış izni için dava açılabilmektedir.
Ortak Velayette Şehir Değişikliği
Ortak velayeti almış olan eşlerin; çocukları ile birlikte şehir değişikliği yapmalarında bir engel söz konusu olmamaktadır. Ancak eşlerden biri ortak velayetin kaldırılması veya velayetin sadece bir eşe verilmesi konusunda velayet davası açma hakkına sahip olmaktadır.
Ortak Velayette Nafaka
Boşanma davası sonrasında ortak velayetin devam etmesi ile nafaka yükümlülüğü devam etmektedir. Her nasıl ki tek taraflı alınan nafakalarda çocuğun bakım, eğitim veya diğer ihtiyaçları devam ediyor ise aynı şekilde bu durum ortak velayet durumunda da söz konusu olmaktadır. Anne veya baba ortak velayet yükümlülüğünü yerine getirmekle sorumlu olmakta ve bu nedenle ortak velayette her iki eşe verilen ortak velayet hakkı devam etmektedir. Bu durum çocuğun bakımı ve menfaatlerinin korunmasına ve haklarının devam ettirilmesi anlamına gelmektedir. Ortak velayette nafaka belirlenirken hâkim; çocuğun üstün yararını gözeterek nafaka miktarını belirlemektedir. Belirlenen nafaka miktarı çocuğun bakım giderlerinin karşılanması gerekmektedir. Böylelikle eşler hâkimin belirlemiş olduğu nafakayı mali durumları eşliğinde ortak olarak karşılamaktadır.
Ortak Velayette Çocuğun Masrafları Kime Aittir?
Ortak velayetin söz konusu olduğu durumlarda çocuğun her türlü masrafı kişiler arasında eşit olarak paylaşılmaktadır. Çocuğun bakımı ve her türlü giderleri için yapılacak olan masraflar mahkemece belirlenmekte ve eşler arasında ortak velayet kararının getirdiği sonuçlar doğrultusunda eşit olarak karşılanmaktadır.
Ortak velayet ve diğer hukuki konular ile ilgili olarak avukatlık hizmetlerimiz hakkında bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.