Miras bırakan kişiler, bazı durumlarda mirasçılarından mallarını kaçırmakta ve miras hakkından mahrum etme yoluna gitmektedirler. Hukukta miras bırakanların, mirasçılardan mal kaçırması olarak bilinen muris muvazaası, oldukça sık karşılaşılabilen bir yol olmaktadır. Mirastan mal kaçırma - muris muvazaası, miras konularında mirasçıların mağduriyetine yol açmakta olup bazı hukuki sorunları da beraberinde getirmektedir.

Mirastan mal kaçırma - muris muvazaası, bir kimsenin mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacı ile yaptığı karşılıksız kazandırmaları satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi gibi göstermesi durumuna denmektedir. Muris muvazaasının var olabilmesi için miras bırakanın, mirastan mal kaçırma kastı ile hareket etmiş olması gerekmektedir.

Muris muvazaası davasını açabilmek için miras bırakanın ölümü sırasında mirasçılık sıfatına sahip olmak yeterli olmaktadır. Gerek yasal mirasçılar gerek atanmış mirasçılar bu davayı açabilmektedir. Muvazaanın söz konusu olduğu durumlarda, taraflar, aralarında yaptığı işlemi, üçüncü kişileri aldatmak amacıyla başka bir sözleşme ile gizlemektedirler. Mirastan mal kaçırma davası, muvazaanın bazı şartlarının olup olmadığını araştırmaktadır: Görünüşteki sözleşme, muvazaa anlaşması, mirasçıları aldatma amacı ve gizli sözleşme gibi.

Mirastan mal kaçırma davasını mirasçıların hepsi açabilmektedir. Yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar bu davada davacı taraf olabilmektedirler. Ayrıca bu koşulun sağlanması için saklı paylı mirasçı olmaya gerek olmamaktadır. Muvazaayı oluşturan devir işleminin yapılmasının ardından mirasçılık sıfatına sahip olan kişilerin bu davayı açması mümkün kılınmaktadır. Ancak mirası reddeden, mirastan feragat eden ve mirasçılıktan çıkarılan kişiler için mirasçı sıfatına sahip olmadıklarından dolayı bu davayı açılamamaktadır.

Mirastan mal kaçırma yani muris muvazaasının tespit edilmesi; muvazaanın varlığını iddia eden davacının sorumluluğundadır. Kendisinden mal kaçırıldığı iddiası ile dava açan taraf, miras bırakanın dava konusu işlemdeki amacının, kendisini bu mirastan mahrum bırakmak olduğunu delilleri ile ispatlamak durumundadır. Dosyada yer alan deliller, mirası bırakan tarafın muvazaalı olan asıl irade ve amacını duraksamaya sebep vermeyecek biçimde açıkça ortaya koyulması gerekmektedir. Bununla birlikte mirasçılardan her biri, tereke iştirak halinde olsa dahi mirastan mal kaçırma yani muris muvazaası davasını tek başına açabilmektedir. Diğer mirasçıların rızasına gerek duyulmamaktadır.

Miras bırakan kişi hayattayken sahip olduğu malvarlığı üzerinde saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal etmemek koşulu ile kendi isteği doğrultusunda tasarruf edebilmektedir. Miras bırakan kişinin sağlığında mal kaçırmasını engellemek için vesayet altına alınmasını gerektiren akıl hastalığı ya da düşkünlük gibi koşullar söz konusu ise bunun için mahkemeye başvurularak malvarlığını eksiltmesini engelleyebilmektedir. Aynı zamanda mirasçılar arasında eşit olarak yapılacak olan miras paylarına uygun olarak devirler de ileride meydana çıkabilecek muvazaa girişimlerini de engellemiş olacaktır.

Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davasında; tapuda taşınmazın devri işlemini yapan herkesin devir sırasında temyiz kudretine ve fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Medeni Kanuna göre temyiz kudreti şu anlama gelmektedir: Kişinin davranışlarının, eylem ve işlemlerinin sebep ve sonuçlarını anlayabilme, değerlendirebilme ve ayırt edebilme gücünün olmasıdır. Eğer kişi on sekiz yaşından küçük ise, akıl sağlığı yerinde değil ise, yaşlılık veya bunlara benzer sebeplerden herhangi biriyle akla uygun hareket etme yeteneğini kaybetmiş ise; kişi fiil ehliyetine sahip olmamaktadır. Böylelikle bütün bunların sonucunda fiil ehliyetine sahip olmayan kişinin gayrimenkul satış işlemleri ve tapuda gayrimenkul devirleri hukuka aykırı bulunup; bu durum tapu iptal ve tescil davasına konu olmaktadır.

Muvazaa, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla kendi aralarında yapmış oldukları ancak hüküm ifade etmeyen bir anlaşmadır. Mirastan mal kaçırmak amacıyla üzerindeki taşınmazları üçüncü kişilere tapuda satış yolu ile devreden miras bırakan muvazaalı işlem yapmış olmaktadır. Tarafların görünüşte yaptığı satış işleminin amacı mirastan mal kaçırmayı gizlemektir. Bundan dolayıdır ki görünüşte yapılan satış işlemi de tarafların kendi aralarında gizli olarak yaptıkları sözleşme de geçersiz olmaktadır.

Muvazaa şartlarının gerçekleşmesi birkaç şarta bağlanmaktadır:

1. Üçüncü kişileri aldatma amacı ile yapılmış olması,
2. Tarafların amaçları ile yaptıkları arasında kasten bir uyumsuzluk olması,
3. Tarafların muvazaalı işlem yapma konusunda aralarında anlaşma sağlamış olması,

Taraflar bu yollar ile üçüncü kişileri aldatma amacı ile hareket etmektedirler. Ayrıca muvazaalı işlemlerde tarafların var olan gerçekteki iradesini, görünüşte yapılan işlemler değil; gizli işlemler yansıtmaktadır.

Muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davasında; tapuda taşınmazın devri işlemini yapan herkesin devir sırasında temyiz kudretine ve fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Medeni Kanuna göre temyiz kudreti şu anlama gelmektedir: Kişinin davranışlarının, eylem ve işlemlerinin sebep ve sonuçlarını anlayabilme, değerlendirebilme ve ayırt edebilme gücünün olmasıdır. Eğer kişi on sekiz yaşından küçük ise, akıl sağlığı yerinde değil ise, yaşlılık veya bunlara benzer sebeplerden herhangi biriyle akla uygun hareket etme yeteneğini kaybetmiş ise; kişi fiil ehliyetine sahip olmamaktadır. Böylelikle bütün bunların sonucunda fiil ehliyetine sahip olmayan kişinin gayrimenkul satış işlemleri ve tapuda gayrimenkul devirleri hukuka aykırı bulunup; bu durum tapu iptal ve tescil davasına konu olmaktadır.

Muris muvazaası davası genel koşulları itibariyle ortalama 2-3 yıl sürebilmektedir.

Miras bırakan kişi hayattayken malvarlığı üzerinde olan saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal etmemek koşulu ile dilediği gibi tasarruf yoluna gidebilmektedir. Miras bırakanın sağlığında mal kaçırmasını engellemek için vesayet altına alınmasını gerektiren bir durum, akıl hastalığı veya düşkünlük gibi bir problemi var ise bunun için önce mahkemeye başvuruda bulunarak malvarlığını eksiltmesinin önüne geçilmesi gerekmektedir. Ayrıca mirasçılar arasındaki miras paylarına uygun olarak yapılacak olan denkleştirme amaçlı devirler de sonraki dönemlerde ortaya çıkabilecek muvazaa girişimlerini engelleyebilmektedir.

Mirastan mal kaçırma - muris muvazaası davası ve diğer hukuki konular ile ilgili olarak avukatlık hizmetlerimiz hakkında bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.